Mevrouw Mathilde G.F.E. DAPSENS werd geboren op 2 maart 1884 in Vaulx-lez-Tournai. Haar familie, uit de streek rond Doornik, is vooral actief geweest in de uitbating van kalkgroeven en cementbedrijven. Even voor het begin van de eerste Wereldoorlog trad zij in het huwelijk met Luitenant Emile A. Horlait. Emile Horlait werd geboren op 5 april 1878 in Ligne, in de omgeving van Leuze.
Als oorlogsweduwe zonder kinderen heeft zij haar fortuin voorbestemd voor een werk dat nuttig zou zijn voor België. Zij had de bedoeling om hierdoor een daad te stellen die zou kunnen vergeleken worden met wat haar man deed die in 1914 sneuvelde in dienst van het Vaderland.
Zij koos er voor om twee verschillende Stichtingen op te richten met enerzijds de bedoeling om jonge artsen te helpen in hun opleiding en anderzijds om jonge kunstenaars te helpen die het moeilijk hebben om eigen werk te verwezenlijken.
In de inleiding van haar testament vermelde Mevrouw Horlait-Dapsens het volgende:
“Ik zal in de mate van mijn beperkte mogelijkheden proberen bij te dragen aan de uitstraling van wat voor elk land een bron van rijkdom is: de wetenschappen en de kunsten”. In verband met de kunsten vermeldt zij verder: “wat betreft de Artistieke Stichting, zullen studiebeurzen worden toegekend die de naam zullen dragen van de Stichting. Deze prijzen zullen toegekend worden aan de schilderkunst, de beeldhouwkunst, de tekenkunst, de muziek en aan de Franstalige literatuur”.
Mevrouw Horlait-Dapsens overleed in Ukkel op 12 september 1969.
In haar testament heeft Mevrouw Horlait-Dapsens de totaliteit van haar fortuin gebruikt voor de oprichting van twee instellingen van openbaar nut.
De eerste instelling is
“De Medische Stichting Mathilde E. HORLAIT-DAPSENS”
Deze Stichting heeft tot doel een financiële bijdrage te leveren voor de geneeskunde en chirurgie, de biologie, de biochemie en de psychologie. Studie en wetenschappelijk onderzoek zou kunnen bijdragen voor de genezing van talrijke ziekten zoals kanker, tuberculose, poliomyelitis, ziekten van het zenuwstelsel, mentale stoornissen, reuma en andere aandoeningen, in een woord bijdragen tot de verbetering van de fysische, psychische en morele gezondheid.
De tweede instelling is
“De Artistieke Stichting Mathilde E. HORLAIT-DAPSENS”
Deze heeft tot doel bij te dragen tot de ontplooiing van de kunsten (schilderkunst, beeldhouwkunst, muziek) en de Franstalige Belgische literatuur; zij beoogt steun en aanmoediging te geven aan kunstenaars en auteurs.
De Stichtingen werden opgericht in 1975. Het was in 1980 dat de eerste Horlait-Dapsens beurzen werden toegekend aan laureaten aangeduid door de artistieke en medische instellingen die Mevrouw Horlait-Dapsens had gekozen.
Voor de kunstenaars beoogt de Horlait-Dapsens beurs de financiering van een bijkomende artistieke vorming. De keuze van de kunstenaars gebeurt door een College van Professoren en leden van een Jury van Experten.
Voor de geneesheren hebben de beurzen tot doel een bijkomende wetenschappelijke opleiding in een gespecialiseerd centrum in binnen- of buitenland toe te laten. De keuze van deze laureaten gebeurt door een jury van elke Faculteit Geneeskunde.